Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku – Komisja Helsińska, HELCOM jest organem wykonawczym Konwencji o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (Konwencja Helsińska ratyfikowana przez Polskę 8 października 1999 r., a obowiązująca od 17 stycznia 2000 r.). Członkami HELCOM są: Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska, Rosja, Szwecja i Unia Europejska. Przewodnictwo Komisji podlega rotacji między państwami-stronami co dwa lata, zgodnie z ich kolejnością alfabetyczną w języku angielskim.
Zadaniem Komisji jest ochrona środowiska morskiego Morza Bałtyckiego przed wszystkimi źródłami zanieczyszczeń poprzez współpracę międzyrządową. Wizją HELCOM jest zdrowe środowisko Morza Bałtyckiego, w którym różne elementy biologiczne funkcjonują w równowadze, co powoduje dobry stan ekologiczny Morza i wspiera szeroki zakres zrównoważonych działań gospodarczych i społecznych.
HELCOM tworzy politykę środowiskową dla obszaru Morza Bałtyckiego, opracowując wspólne cele i działania w zakresie ochrony środowiska. Jest punktem centralnym, kontaktowym ds. środowiska, który dostarcza informacji o stanie i tendencji w środowisku morskim, skuteczności środków służących jego ochronie oraz wspólnych inicjatywach i stanowiskach, które mogą stanowić podstawę dla podejmowania decyzji na innych forach międzynarodowych. Komisja opracowuje, zgodnie z konkretnymi potrzebami Morza Bałtyckiego, własne rekomendacje i rekomendacje uzupełniające działania wprowadzone przez inne organizacje międzynarodowe. Jako organ nadzorczy zajmuje się zapewnieniem pełnego wdrożenia standardów środowiskowych HELCOM przez wszystkie strony na całym obszarze Morza Bałtyckiego i jego zlewni. Natomiast jako organ koordynujący zapewnia wielostronną reakcję w przypadku poważnych incydentów morskich.
Komisja Helsińska, poza spotkaniami przewodniczących delegacji z państw członkowskich – HELCOM HOD, działa poprzez swoje stałe grupy lub grupy tworzone ad-hoc.
Grupy stałe to:
- HELCOM GEAR – grupa ds. wdrażania podejścia ekosystemowego;
- HELCOM STATE & CONSERVATION – grupa ds. monitoringu i różnorodności biologicznej;
- HELCOM PRESSURE – grupa ds. zanieczyszczeń pochodzenia lądowego;
- HELCOM MARITIME – grupa ds. morskich;
- HELCOM RESPONSE – grupa ds. reagowania;
Grupy czasowe to:
- HELCOM FISH – grupa ds. zrównoważonego rybołówstwa;
- HELCOM MSP – grupa ds. planowania przestrzennego obszarów morskich
- HELCOM AGRI- grupa ds. zrównoważonego rolnictwa.
Grupa HELCOM AGRI ma za zadanie zapewnić prowadzenie dialogu pomiędzy przedstawicielami sektora rolnictwa i sektora środowiska na temat zrównoważonego rolnictwa, promowania dobrych praktyk przyjaznych środowisku morskiemu, dzięki którym zmniejszy się wpływ rolnictwa na stan Morza Bałtyckiego, przede wszystkim odpływ substancji biogennych z gospodarstw rolnych do wód zostanie ograniczony. W prace grupy zaangażowane jest głównie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Co kilka lat HELCOM organizuje Ministerial Meeting – spotkania ministrów i przedstawicieli wysokiego szczebla z dziewięciu krajów nadbałtyckich i Unii Europejskiej, które stanowią ważne forum dla wspólnych dyskusji i porozumień na wysokim szczeblu. Spotkania te skutkują przyjęciem deklaracji politycznych, w których umawiające się strony zobowiązują się do podjęcia dalszych działań w celu ochrony środowiska morskiego Bałtyku i uzgodnienia przyszłego programu HELCOM. Deklaracje stanowią uzupełnienie Konwencji Helsińskiej i Zaleceń HELCOM.
Zalecenia HELCOM, tj. rekomendacje dotyczące działań mających na celu rozwiązanie problemu niektórych źródeł zanieczyszczeń czy problematycznych obszarów, mają być wdrażane przez umawiające się strony za pośrednictwem ich ustawodawstwa krajowego. Od początku lat 80-tych HELCOM przyjął około 260 zaleceń dotyczących ochrony Morza Bałtyckiego.
Kolejnym ważnym obowiązkiem HELCOM jest monitorowanie wdrażania Konwencji i zaleceń HELCOM. Zgodnie z art. 16 Konwencji Helsińskiej z 1992 r. Umawiające się Strony zobowiązane są do przesyłania Komisji, w regularnych odstępach czasu, sprawozdań dotyczących:
- prawnych, regulacyjnych i innych środków podjętych w celu realizacji postanowień niniejszej konwencji, jej załączników i przyjętych zaleceń;
- skuteczności środków podjętych w celu realizacji postanowień o których mowa w punkcie a);
- problemów powstałych w toku realizacji postanowień, o których mowa w punkcie a).
Tekst Konwencji o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego do pobrania tutaj:
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20000280346/O/D20000346.pdf
Więcej informacji o Komisji Helsińskiej tutaj:
Obecne działania na rzecz ochrony Morza Bałtyckiego w ramach Konwencji Helsińskiej skupiają się na realizacji Bałtyckiego Planu Działań (Baltic Sea Action Plan), przyjętego na spotkaniu ministerialnym HELCOM w 2007 r. BSAP obejmuje najnowszą wiedzę naukową i innowacyjne podejście do zarządzania strategicznego wdrażania polityki i stymuluje ukierunkowaną na cel wielostronną współpracę w regionie Morza Bałtyckiego.
BSAP to ambitny program przywrócenia dobrego stanu ekologicznego Bałtyku do 2021 r. Realizacja tego celu odbywa się za pomocą szeregu działań zgrupowanych w 4 segmenty:
- eutrofizacja
- substancje niebezpieczne
- różnorodność biologiczna i ochrona przyrody
- działalność na morzu.
Segment „eutrofizacja” zakłada, że Morze Bałtyckie będzie niezagrożone przez eutrofizację. Ogólnym celem HELCOM jest zapobieganie eutrofizacji Morza Bałtyckiego.
BSAP jest regularnie aktualizowany na posiedzeniach ministerialnych.
Bałtycki Plan Działań do pobrania tutaj:
http://www.helcom.fi/Documents/Baltic%20sea%20action%20plan/BSAP_Final.pdf